Yeni bir yıla sayılı günler kala hepimiz kendi içimizde geçtiğimiz yıl için bir değerlendirme yapar ve gelecek yıl için yeni kararlar alırız. Bunların bir kısmı uygulamaya geçer bir kısmı ise sadece yeni yıl kararı olarak listemizde bulunur.
Psikoloji İstanbul Psikologlarından Özge Altan bizler için yeni yıl ve yeni kararları değerlendirdi.
Her yeni bir yıla girerken yüz binlerce insan yeni senede gerçekleştirmek üzere bazı kararlar alır. Geçen yıl Amerika’da yapılan bir araştırmada, araştırmaya katılanların % 90’ı bu yıl gerçekleştirmek için yeni kararlar aldıklarını belirtmişlerdir ancak bu kişilerin çok az bir kısmı kararlarını bu yıl uygulamaya geçirebilmiştir. Peki bu kararlarını gerçekleştirebilen sınırlı sayıdaki insanın diğerlerinden farkı nedir? Bu yazımızda yeni kararlar aldığımız yeni yılda bunları nasıl gerçeğe dönüştürebileceğimizin yollarını araştıracağız.
Yılın başka hiçbir zamanı, yeni yıla girerken olduğu kadar yeni kararlar aldırtmıyor insana. Hatta bir ay öncesinden aceleyle alınan, acele yapılması gereken kararlar uygulanmaya konuluyor “Yeni yıla daha güzel girmeliyim…” “Bu yıl kesin zayıflayacağım.” “Bu yıl artık bu işten kurtulmalıyım.” “Bu yıl kesin kendime yeni bir şey almalıyım” “Aslında en güzeli yeni yıla şu şekilde girmek, nasıl girersen öyle devam edermiş ya! Buraya kadar her şey çok güzel. Peki, bundan sonra ne oluyor da bu kararlar yeni yılın ilk günlerinde başarısız bir denemeyle rafa kaldırılıp bir dahaki aralıkta
tekrar aklımıza geliyor?
Öyle görünüyor ki; hepimizin zihninde, “yaşamım bu olursa daha güzel olur” dedirten kendimize has inançlarımız var. Her yıl dönümünde (buna doğum günleri ve evlilik yıldönümleri de dahil), daha bir “hemen gerçekleşsin” istiyoruz bu inançlar. Bir şeyler değişsin istiyoruz, daha iyi, daha güzel olsun her şey... Ama burada sanki önemli bir noktayı atlıyoruz; hiçbir şey tek bir günde değişmiyor. Zaman içinde olabilecek değişimleri sağlayan kişiler de bizleriz. 2010’un ilk günü ve sonrasında da bu kararları yerine getirecek olan 2009’daki ve daha öncesindeki aynı biziz. Ve önemli olanda bu büyük değişimlere ulaşmak için hangi küçük adımları atmamız gerektiği.. Biz psikologlar buna hedef belirleme diyoruz. Hedef belirlerken dikkat etmemiz gereken bazı noktalar var. Sizin için bu noktaları araştırdık ve işte bu listeyi hazırladık.
Tutumlar: Hedef belirlerken, cümlelerinizin olumlu bir dille kurulmasına dikkat edin. “Bundan sonra ağır tatlılar yemeyeceğim” demek yerine “Bundan sonra sütlü tatlıları daha çok yiyeceğim” demeyi seçin.
Net tanımlar yapın: Yeni yıldan beklentilerinizi tanımlarken, net cümleler kurun. Hedefi tam ortasından vurup, öyle çağırın. “Bu yıl daha çok egzersiz yapacağım” demek yerine, “Bu yıl haftada iki gün spor salonuna gideceğim” deyin. Ya da, “bu yıl kesinlikle para biriktireceğim” demek yerine, bütçenize göre, “Bu yıl her hafta sonunda 40 milyonu bir kenara ayıracağım” demeyi tercih edin.
Yazmaya başlayın. Tam olarak neye ulaşmak istediğinizi bir kağıda yazın ve her gün görebileceğiniz bir yere asın. Bu size, ne konuda çaba harcamanız ve neye dikkat etmeniz gerektiği konusunda hatırlatmada bulunacaktır. Örneğin “Kendime daha fazla vakit ayıracağım” yazıp, buzdolabının üstüne asmak yerine, hedefiniz daha net belirleyerek, giriş kapısının tam karşısına bir yere asın: “En azından iki haftada bir sinemaya gideceğim.”
Gerçekçi hedefler belirleyin. Hedef belirlerken, sadece ulaşabildiğiniz hedeflere karar kıldığınızdan emin olun. Ekonomik durumunuzu, takviminizi, ailenizin ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurduğunuzdan emin olun. Aksi takdirde, hedefler her yıl olduğu gibi, bir sonraki yıla ertelenen hayaller olmaktan öteye geçemez.
Hareket planı oluşturun. Kendiniz (ve aileniz için de belki) bir zaman çizelgesi oluşturun. Hedeflerinizi ve bunları ne kadar zaman içinde hayata geçireceğinizle ilgili yazılı bir plan hazırlayın ve gerçekleştirdiğiniz her hedefin yanına bir işaret koyun. Böylelikle neleri hayata geçirebildiğinizi görmenin mutluluğunu yaşayın.
Kendinize inanın. Yaptıklarınızla ilgili olumlu tutumunuzu korumaya devam edin. Hedeflerinizi ailenizle, arkadaşlarınızla paylaşın. Konuşmaların gerçekleşemeyenler üzerinden değil, daha çok gerçekleşen hedeflerin üzeriden olmasına dikkat edin.
Büyük hedefleri küçük parçalara bölün. Hedefiniz ulaşılması zaman alacak ya da geniş bir alanı kaplayan cinstense, onu küçük parçalara bölmeyi ihmal etmeyin. “Bu yıl yeni bir ev satın almak istiyorum” hedefinin alt bileşenlerini bir gözünüzün önüne getirin. Yapacağınız hareket planına, her bir küçük hedefi, hangi tarihlerde olabilecekse ona göre yerleştirin. En sonuna da nihai hedefinizi yerleştirmeyi unutmayın.
İşbirliği yapın. Hedefler ve onları gerçekleştirme konusunda, çocuklarınızdan, eşinizden, ailenizden hatta tehlikeli bir alışkanlığı ortadan kaldırma ile ilgili hedefler konusunda (sigara, içki, kötü diğer alışkanlıklar vb.), uzmanlardan da yardım alın. Böylelikle hem duygusal hem de bilgilendirme düzeyindeki destekten mahrum kalmamış olursunuz.
Esnek olun. Aksamaların, başarısızlıkların her zaman olabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Bir pazartesi öğleden sonrasında daha, yeni başladığınız rejiminizi bırakıyor olabilirsiniz. Ama bu salı günü gelmeyecek demek değil. Aksamalar olduğunda, inancınızı ve cesaretinizi kaybetmeyin. Eninde sonunda çabanızın karşılığını göreceksiniz. Yeter ki, gerçekçi hedeflere ulaşabilmede çaba göstermekten vazgeçmeyin.
Kendinizi ödüllendirin. Başarılarınızın farkına varın. Ulaştığınız her hedefiniz için, kendinize o hedeften daha küçük bir ödül sunun. Küçük bile olsa, yeni yıldan istediğiniz bir hedefe ulaşabilmek çaba gerektirir. Kendinizle gurur duymaktan vazgeçmeyin. Tüm evi temizlemeye karar verdiğiniz bir günün sonunda, yığınla işiniz ertesi güne kalmış olabilir ama bu gördüklerinizin diğer tarafında, temizlenmiş ve halledilmiş başka bir yığın bulunmakta. Bu nedenle, nereye baktığınız önemli.
Hedeflenen bölgeleri tanımlamak: Kategoriler halinde düşündüğümüzde biraz daha kolay planlamaya gidebiliriz sanki; çünkü hayatımızda bulunan her bir kategoride oluşacak değişiklikler diğer kategorileri de etkiyecektir. Hedef gerçekçi beklentiler olduğunda, bir kategori üzerinde yapılacak değişiklikler, beklentilerin ne kadar gerçekçi olabileceklerini de bize göstermiş olur. Sizin için hazırladığımız çizelge, hem doldurması keyifli, hem de tek bir konu ile ilgili düşünürken, bununla ilgili pek çok başka yöne dair farkındalık geliştirmenizi sağlayacak nitelikte.
| Kategoriler | Aile | İş | Arkadaşlar | Aktiviteler, hobiler |
| Değişmesi istenen konu: | | | | |
| Tam olarak neyin değişmesinin istendiği: | | | | |
| Bu değişikliklerin neden yapılması isteniyor? | | | | |
| Değişmesi istenen konunun halihazırdaki yararları neler? | | | | |
| İstenilen hedefe ulaşıldığında, tam olarak ne olacak? | | | | |
Soru işaretleri
Hayatımızda değişsin istediğimiz, devamlı hakkında yeni kararlar aldığımız ama bu kararları uygulama konusunda bocaladığımız pek çok şey; bir bakıma varlığının bizim için ne anlama geldiğini yeterince tanımlamadığımız şeylerdir. Bu yıl üzerinde, silik de olsa, soru işareti varmış gibi görünen her konu için şunları sormayı deneyin:
· Bu benim için ne kadar önemli?
· Hayatımda ne kadar olumlu katkısı var?
· Hayatıma getirdiği olumsuz yanlar neler?
· Bunu gerçekten seviyor muyum?
· Ne olursa, bu konu benim için sıkıntı olmaktan çıkar?
· Bu düşündüğüm değişiklik benim için gerçekten iyi mi?
